9 maart 2019

De mens is een gewoontedier en dat wordt pijnlijk duidelijk in een verandertraject.

Verandering vraagt om door een andere bril te kijken, naar mogelijkheden te zoeken in plaats van de bezwaren meteen te zien, maar vooral om vertrouwen. 

Maar wat is vertrouwen dan? Steeds vaker wordt pijnlijk duidelijk dat wat er onder de tafel zit, niet op tafel wordt gelegd omdat men zich daarmee bloot moet geven. Laat nu juist datgene broodnodig zijn om met elkaar samen te werken. Natuurlijk hoef je niet alles te delen met elkaar maar wat je werkelijk denkt, wil en voelt zul je toch echt met elkaar moeten bespreken om verder te kunnen in een dergelijk intensief traject.

Liever houden we onze mond en praten na de vergadering met degene die ons het meest gunstig gestemd is. "wat vond jij van de vergadering?" om te achterhalen of er bij die collega misschien ook twijfel is over de gewijzigde koers.  Twijfel of angst om dat onbekende pad in te slaan. Juist dat getuigt van onvoldoende vertrouwen in jezelf én in je team/organisatie. Immers waarom zou je niet je mening kunnen geven? Of vragen kunnen stellen over de nieuwe koers? Wat is het ergste dat je kan overkomen? Waarschijnlijk niets. Wat er wel kan gebeuren is dat alle vragen beantwoord worden en daarmee duidelijk wordt dat de nieuwe koers misschien wel nodig is en vervolgens gedragen wordt door het hele team waardoor je ook als één team je medewerkers kunt begeleiden in een veranderingstraject. Ofwel jij hebt met een goede onderbouwing de koers nog kunnen aanpassen en de organisatie kunnen helpen. In ieder geval doe je er toe en heb je de verantwoordelijkheid om jouw gedachten en gevoelens te delen als je deel uitmaakt van een team. 

Bij mijn coaching trajecten vraag ik steevast of er vertrouwen is en bijna altijd is het antwoord ja. Toch kom ik er bijna altijd vrij snel achter dat dat vertrouwen er juist niet is. Confronterend en vaak ook lastig om te buigen als iemand al jaren in een organisatie werkt op de voor hem of haar vertrouwde manier. Ga dan maar eens anders in de wedstrijd staan. Dat vergt moed en vertrouwen. In jezelf vooral.

Toch hoor ik achteraf vaak dat het uiteindelijk een opluchting is en zoveel duidelijkheid en tijd verschaft als je met elkaar open en eerlijk het gesprek aan durft te gaan. 

Maar waarom is het dan zo lastig en kom ik het in bijna elk traject tegen dat er onvoldoende openheid en vertrouwen is? De reden hiervoor moeten we mijn inziens zoeken in onze hersenen om twee redenen;

De mens is feitelijk geprogrammeerd om overal gevaar te zien vanuit ons reptielenbrein.

Ons verdedigingsmechanisme hebben we weliswaar behouden maar eigenlijk amper nog nodig. Toch zetten we dit automatisch op actief bij de minste of geringste dreiging.

Onze hersenen zijn dusdanig gebouwd dat ze alle pijn en ongemak uit de weg willen gaan.

Ze zijn erop gebrand om met de minst mogelijke moeite zoveel mogelijk voor elkaar te krijgen. Wanneer we moeten veranderen voelt dat niet gemakkelijk en bestaat de kans dat we automatisch afhaken door het gevoel dat we erbij krijgen. Dit soort gevoelens hebben we opgeslagen in ons brein als "gevaar" en zorgt er vervolgens voor dat je terug keert naar je comfort zone.

Dit zijn allemaal automatische en onbewuste reacties gericht op het overleven (reptielenbrein). De amygdala wordt geactiveerd. 

Belangrijk is om je hiervan bewust te worden en je reptielenbrein af te remmen of te pauzeren. Wanneer je je namelijk bewust bent van het feit dat je vanuit je reptielenbrein denkt of reageert, schakel je op dat moment eigenlijk al over naar je creatieve brein en ben je in staat om vanuit mogelijkheden te denken. Je kijkt als het ware door een meer optimistische bril de wereld in.

In een steeds sneller veranderende wereld zullen we mee moeten buigen zonder ons zelf te verloochenen. Jouw drijfveren, je normen en je waarden zijn van jezelf en maken je tot die unieke persoonlijkheid maar je gedrag kun je afstemmen op je omgeving. Darwin zei het al zo mooi; het is niet de sterkste die overwint, maar de meest flexibele.

*foto van Gerd Altmann